WIELKI CZWARTEK - MSZA WIECZERZY PAŃSKIEJ

Mszą Wieczerzy Pańskiej, sprawowaną w Wielki Czwartek wieczorem Kościół rozpoczyna Święte Triduum Paschalne. W tym dniu zakazane jest sprawowanie innych clebracji, wyjątek stanowi Msza Krzyżma, pod przewodnictwem biskupa, gdzie ma miejsce poświęcenie oleju chorych i katechumenów oraz konsekracja Krzyżma.

Gromadzimy się dzisiaj wokół Chrystusa Pana jak uczniowie na Ostatniej Wieczerzy. Uczestniczymy w tych samych wydarzeniach. Ten sam Jezus zaprasza nas do wspólnego stołu. Weźmie chleb i wino, i przemieni je w swoje Ciało i Krew, aby nas nakarmić. Czyni to wszystko z miłości ku nam.

Zanim odejdzie do Ojca zostawi nam Testament miłości, mimo nocy zdrady i niewierności, mimo bliskiej męki i śmierci krzyżowej. Tym Testamentem jest On sam. Pozostał z nami pod osłoną znaków sakramentalnych, zwłaszcza Eucharystii i kapłaństwa, których ustanowienie dziś wspominamy. Sprawia to Duch Święty, którego mocą żyjemy i uświęcamy się. Odchodząc Chrystus zobowiązał nas jednak do wzajemnej miłości. Zostawił nam wymowny przykład; umywając nogi swoim uczniom, kazał nam kierować się w życiu tą samą zasadą miłości - „To jest moje przykazanie, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak ja was umiłowałem" (J 15, 12).

Kościół we Mszy Wieczerzy Pańskiej uczy nas, że do sprawowania każdej Eucharystii potrzebne jest kapłaństwo i wzajemna miłość. Po zakończeniu tej celebracji, podczas śpiewu hymnu Sław Języku tajemnice, pochodzącego z XIII wieku, przenosi się Chrystusa Eucharystycznego do kaplicy adoracji, zwanej zwyczajowo ciemnicą.

Od dzisiejszego dnia, aż do godzin wieczornych w Wielką Sobotę, Kościół nie sprawuje Eucharystii.

WIELKI PIĄTEK
LITURGIA NA CZEŚĆ MĘKI PAŃSKIEJ

W Wielki Piątek gromadzimy się w skupieniu i ciszy na sprawowaniu pamiątki Męki i Śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa. Dzisiejsze obrzędy zapraszają przede wszystkim do rozważenia biblijnego opisu Męki Pańskiej, a następnie do oddania czci i adoracji Krzyża świętego. Liturgia podkreśla jednak bardziej chwałę odkupienia przez Krzyż, niż poniżenie przez Mękę. Wspominając śmierć Chrystusa, wierzymy, iż nie była ona dla Niego klęską i przegraną, ale zwycięstwem, które zostało opromienione blaskiem Zmartwychwstania.

Celebracja wielkopiątkowa rozpoczyna się liturgią słowa, w której szczególne miejsce zajmuje opis Męki Pańskiej według św. Jana. Po homilii następuje uroczysta modlitwa powszechna, której wezwania obejmują wszystkich ludzi, ponieważ Chrystus oddał swoje życie za każdego człowieka. Modlitwa powszechna w takiej formie jest najstarszym historycznym świadectwem modlitwy wstawienniczej Kościoła. Punktem centralnym całej liturgii Wielkiego Piątku jest adoracja Krzyża i Komunia św. Zgodnie z wielowiekową tradycją na zakończenie, eucharystyczne Ciało Chrystusa, które na zawsze pozostanie gwarancją naszego zmartwychwstania, a tym samym naszego wyzwolenia z niewoli grzechu i śmierci, zostaje uroczyście przeniesione do tzw. Grobu Pańskiego i wystawione do adoracji.

Liturgia Męki Pańskiej rozpoczyna się w ciszy. Wymownym znakiem dzisiejszej celebracji jest postawa prostracji – leżenia krzyżem, wykonywana przez kapłana. To znak wielkiego uniżenia i nicości człowieka wobec bezmiaru miłości, która prowadzi Pana na Krzyż.

NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO

WIGILIA PASCHALNA W WIELKĄ NOC

Wigilia Paschalna jest najważniejszą i najbardziej uroczystą celebracją roku liturgicznego. Odprawiana jest w Wielką Sobotę wieczorem, gdy słońce już zajdzie.

Tej Świętej Nocy Kościół oczekuje zmartwychwstania Pana Jezusa i jednocześnie, dzięki Duchowi Świętemu w sposób sakramentalny uobecnia to wydarzenie, jakim było przejście (pascha) Jezusa ze śmierci do nowego życia. Treścią Wigilii Paschalnej jest nowe życie w Chrystusie, które poprzez sakrament chrztu świętego, stało się naszym udziałem. Dlatego też w centrum liturgii Wielkiej Nocy znajduje się celebracja sakramentów paschalnych: Chrztu i Eucharystii. Symbolika Wigilii Paschalnej nawiązuje bezpośrednio do życia: światło, słowo, woda i uczta. Znaki te stanowią treść kolejnych części liturgii Wielkiej Nocy.

1. Liturgia światła

Wartość światła docenia się w konfrontacji z ciemnością. Dlatego Wigilia Paschalna powinna rozpocząć się dopiero po zapadnięciu zmroku i przy wygaszonych światłach w kościele. Na liturgię światła składają się: poświęcenie ognia, zapalenie paschału, procesyjne wniesienie go do kościoła i orędzie wielkanocne tzw. Exsultet.

Podczas procesji uczestnicy liturgii mogą zapalać świece od płomienia paschału, podając sobie płomień, a w końcu następnie oświetlenie całego kościoła. Istnieje głęboka wymowa tego stopniowego rozpraszania ciemności przez Światło Chrystusa. Z Nim przechodzimy z ciemności śmierci do światła nowego życia. Symbolikę światła i świecy paschalnej, a także teologiczną wymowę całej Wielkiej Nocy, wyjaśnia orędzie wielkanocne: „Jest to ta sama noc, w której niegdyś ojców naszych, synów Izraela, wywiodłeś z Egiptu i przeprowadziłeś suchą nogą przez Morze Czerwone.

Jest to zatem ta noc, która światłem (...) rozproszyła ciemności grzechu, a teraz ta sama noc uwalnia wszystkich wierzących w Chrystusa na całej ziemi od zepsucia pogańskiego życia i od mroku grzechów, do łaski przywraca i gromadzi w społeczności świętych. Tej właśnie nocy Chrystus skruszywszy więzy śmierci, jako zwycięzca wyszedł z otchłani (...). W tę noc pełną łaski (...) niech ta świeca poświęcona na chwałę Twojego imienia, nieustannie płonie, aby rozproszyć mrok tej nocy. Niech jej płomień doczeka wschodu słońca, które nie zna zachodu, Chrystusa, Syna Twojego".(cyt. Prekonium Paschalne Exsultet)

Płomień światła jest również znakiem gotowości i czujnego oczekiwania. Dlatego zgodnie z bardzo dawną tradycją, ta Noc powinna być czuwaniem na cześć Pana.

2. Liturgia słowa

Po obrzędzie światła Kościół rozważa wielkie dzieła, których dokonał Bóg od początków historii zbawienia. Bogactwo tekstów biblijnych jest charakterystyczne dla tej Wigilii oczekiwania na Pana, którego zapowiadają starotestamentalne wydarzenia zbawcze i prorocy. Liturgia proponuje dziewięć czytań, chociaż można zmniejszyć ich ilość. Zgromadzenie uczestniczy słuchając słowa Bożego i odpowiadając na nie śpiewem Psalmów. Szczególne miejsce w liturgii słowa tej nocy zajmuje uroczysty śpiew hymnu Gloria i aklamacji przed Ewangelią Alleluja.

3. Liturgia chrzcielna

Woda jest niezbędna do życia, dlatego jest ona również symbolem życia nadprzyrodzonego. Jest znakiem rozpoczynającym życie Boże w człowieku w sakramencie chrztu. Głębię znaku wody najpełniej tłumaczy modlitwa poświęcenia wody chrzcielnej: Prosimy Cię, Panie, niech przez Syna Twojego zstąpi na tę wodę moc Ducha Świętego, aby wszyscy przez chrzest pogrzebani razem z Chrystusem w śmierci, z Nim też powstali do nowego życia" (Mszał Rzymski).

Dlatego chrzest i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych ma tak wyjątkowe miejsce w liturgii Nocy paschalnej. To właśnie ten sakrament włącza nas najbardziej w paschalne misterium Chrystusa.

4. Liturgia eucharystyczna

Liturgia światła, słowa Bożego i chrztu były wprowadzeniem i warunkiem radosnego spotkania ze Zmartwychwstałym na uczcie eucharystycznej. W sposób sakramentalny w Eucharystii Wielkiej Nocy, która jest szczytem całego Triduum Paschalnego, uobecnia się paschalne przejście Chrystusa przez śmierć do nowego życia. Ten dar życia otrzymują również wszyscy uczestnicy uczty paschalnej, posilający się Ciałem i Krwią prawdziwego Baranka Bożego.

Wigilia Paschalna, należy już do Niedzieli Zmartwychwstania i jest jej najbardziej uroczystą Mszą świętą, stąd Liturgię Wigilii Paschalnej sprawuje się już w uroczystych szatach mszalnych koloru białego lub złotego.

NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA.

Procesja rezurekcyjna jest ogłoszeniem światu radości ze Zmartwychwstania Pana. Może się ona odbyć bezpośrednio na zakończenie Wigilii Paschalnej, bądź przed poranną Mszą Świętą. Znaczenie tego dnia triumfu i zwycięstwa podkreśla liturgii słowa na czele z sekwencją wykonywaną po drugim czytaniu. Obchód Triduum paschalnego kończy się drugimi nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego, sprawowanymi wieczorem.

*

Triduum Paschalne trwa trzy pełne dni, jednak gdy spojrzymy do kalendarza, to od czwartku do niedzieli widzimy cztery. Jak wyjaśnić tę rozbieżność?

Czas w kościele liczony jest według żydowskiego cyklu, gdzie dzień rozpoczyna się zachodem słońca, trwa całą noc, aż do następnego wieczoru. Pierwszy dzień Triduum to dzień Wieczerzy, pojmania i osądzenia Pana, jego męki i drogi Krzyżowej (czwartek wieczorem – piątek). Dzień drugi obejmuje tajemnicę śmierci i ciszę grobu, gdzie spoczywa umęczone Ciało Pana (piątkowy wieczór – sobota) Dzień trzeci, to dzień chwały Zmartwychwstania (sobota wieczorem - niedziela). Patrząc w ten sposób, misterium Paschalne celebrujemy przez pełne trzy dni.

M.Uliasz 2024
Na podstawie :
Zwycięzca Śmierci – obrzędy celebracji Triduum Paschalnego, 2018
Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 2002
Paschalis Solemnitatis , 1988